گسترش مرزهای دانش، ظهور دانشمندان بسیار در رشته‌های مختلف علمی و رونق علوم سنتی و مدرن از نشانه‌های توفیق انقلاب اسلامی در اهداف و برنامه‌های خود است. از رهاوردهای مبارک و خجسته نهضت بیداری ایران اسلامی، توجه جهانیان به قابلیت‌های علوم اسلامی و انسانی است. این توجه جهانی و همگانی، در عین خجستگی، مسئولیت‌های جدیدی را نیز بر استادان، اعضای هیئت علمی و مراکز علمی گذاشته است. مسئولیت‌ها و نیازهای نو، اقتضاهای جدیدی را پدید آورد؛ از جمله: ضرورت تخصص‌گرایی و تأسیس دانشهای زیر شاخه تاریخ و علوم میان رشته‌ای که کاربردی بیشتری دارند.
در این راستا انجمنهای علمی، به انگیزه آسیبشناسی و نشاط افزایی در محیط‌های علمی، پایه‌‌های خود را در زمینِ گوهرخیز تحقیق و مدیریت علمی پژوهش‌ها، افراشته‌اند و می‌کوشند با نیازسنجی دقیق و اولویت‌بندی آنها، مانع ناهمسویی‌های زیانبار و گسست‌های خسارت‌زا در میان گروههای تاریخ سراسر کشور شوند. چنین سمت‌وسویی اگر قرین توفیق گردد، مراکز علمی تاریخی را از خطر تبدیل شدن به مجمع الجزایری پراکنده می‌رهاند و آنها را مسیری هماهنگ و هدفمند قرار میدهد. برای تحقق هرچه بهتر این مهم، روحیه آزاداندیشی و رویکرد نقادانه و نظریه‌پردازانه که همواره در میان اندیشمندان مسلمان و شیعی معمول و زبانزد بوده است، یک ضرورت اجتنابناپذیر میباشد.
از سویی با توجه به اهمیت و تأثیرگذاری زیاد انجمنهای علمی در توسعه علوم و دانشها و نیاز روزافزون به ایجاد تشکلهای غیر انتفاعی و NGO برای گسترش مطالعات در علوم مختلف و از جمله علوم انسانی و به ویژه رشته تاریخ، و نیاز فراوان نسبت به زیرشاخههای مختلف دانش تاریخ مانند: تاریخ اسلام، تاریخ تشیع و اهل بیت (ع)، تاریخ ایران اسلامی، تاریخ تمدن اسلامی، تاریخ معاصر ایران اسلامی، تاریخ معاصر جهان اسلام و با توجه به حضور اندیشمندان و صاحب نظران متعدد در این زمینهها، و بی توجهی یا لااقل کمتوجهی به زمینههای فوق الذکر، فعالیت درخور و بایستهای از سوی مراکز علمی نسبت به موارد فوق صورت نگرفته است. تشکیل انجمنی با کارکردی فراگیر و حضور گسترده و فراگیر متخصصان تاریخ از دانشگاههای مختلف کشور می تواند، زمینه تولید علم و دانش مورد نیاز کشور و جهان اسلام را در زمینههای بالا فراهم کند؛ از این رو برخی از اساتید و متخصصان رشته تاریخ از مراکز علمی و دانشگاههای مختلف کشور درصدد برآمدند تا با تشکیل انجمن علمی، زمینه ساز هماهنگی بین مراکز علمی دانشگاهی و اعضای هیئت علمی دانشگاهها و مراکز علمی و استادان تاریخ، به انجام فعالیتهای علمی زمینمانده و لازم برآیند و گامی در جهت برآورده کردن نیازهای ملی، اسلامی، منطقهای و بین المللی برداشته شود.
دستیابی به چنین هدف عالی و افقهای مطلوب برای توسعه مراکزعلمی در زمینه تاریخ در سطح منطقه، جهان اسلام و بینالملل، نیازمند آسیبشناسی جدی و همه جانبه دانش تاریخ و ارائه طرحی جامع جهت برنامهریزی در دانشگاهها و مراکز تخصصی و استفاده بهینه از امکانات فعلی میباشد.
نبود تولید علم و نظریهپردازی در زمینه تاریخ، چالش بزرگ پیش روی اهل تاریخ در آینده است. پیش از آن عدم وجود سیاستگذاری واحد در ابعاد کلان ملی در افق بلند مدت ، میان مدت و کوتاه مدت مورد نیاز مشکل جدی است که این علم را دچار رکود، روزمرگی و تقلید از مباحث دیگران در رقابتهای علمی کرده و فرصت سوزیهای بسیاری را در پی داشته است و خسارتهای جبران ناپذیری را به ویژه در زمینه فرهنگ و تمدن اسلامی و ملی به دنبال داشته است.
پرداختن به این مشکلات خود مطالعات وسیع علمی را میطلبد تا همه جوانب و پیامدهای مسأله را به دقت مورد بررسی قرار دهد. گرچه پرداختن به این مهم، از توانایی فعلی مراکز علمی و مطالعاتی کشور و به ویژه نهادهای اجرایی بسیار فراتر است، اما با تشکیل انجمنهای علمی و تشکیلاتی فعال میتوان زمینه آن را در آینده نزدیک فراهم ساخت. |
